مقالات

چگونه فرهنگ شخصیت ما را می سازد؟ شخصیت اجتماعی ازنظر اریک فروم از شخصیت فردی که هریک از ما دارای آن هستیم و آن را در جهان به منصه ظهور می رسانیم فرق دارد. شخصیت اجتماعی، تا جایی که ما را تعریف و هدایت می کند، سوپاپ اطمینانی است برای اینکه ما در فرهنگ خاص خود به عنوان یک فرد نرمال جا بیفتیم. در واقع بیان کننده این است که ما چگونه در جامعه کارکرد داریم....

گبور مته در کتاب خود اسطوره عادی بودن از عواملی نام می برد که باعث می شوند والدین نتوانند به خوبی تربیت کودکان را مدیریت کنند. آسیب های روانی کودکان و نوجوانان تقصیر والدین نیست....

محققان ثابت کرده اند که تجربیات اوایل زندگی رفتارها، الگوهای عاطفی، باورهای ناخودآگاه، شیوه های یادگیری، پویایی های ارتباطی، و توانایی مدیریت استرس و جمع و جور کردن خودمان را می سازد....

یکی از بزرگترین چالشها برای ما وقتی پیش می آید که میان دو نیاز اساسی یعنی وابستگی و اصالت گیر می کنیم و باید دست به انتخاب بزنیم. وابستگی سائقی است که باعث نزدیک شدن به افراد می شود، این نزدیک شدن فقط بعد فیزیکی ندارد بلکه بعد عاطفی هم دارد. هدف اولیه این سائق تسهیل کردن مراقبت مادر و پدر از فرزندان است. به این معنا که پستانداران از نوزادی کودکان خود را مورد مراقبت قرار می دهند تا از آسیب در امان باشند. نوع الگوی وابستگی که ما در کودکی با والدین مان داریم در بزرگسالی روابط آینده ما با کسانی را که با آنها رابطه داریم چون همسر و همکار و دوستان مان را می سازند....

روابط بین فردی در فعل و انفعالات بیولوژیکی بدن ما تاثیر دارند. تحقیقات بسیاری چنین مسأله ای را نشان می دهند....

ایمنی و استرس با هم در ارتباط هستند. اگر ایمنی در بدن کم شود بیماری ها خودشان را نشان می دهند. میان خصوصیات اخلاقی و ایمنی در بدن رابطه مستقیم وجود دارد. گبور مته به تحقیقی اشاره می کند که در سال ۱۹۸۲ در آلمان انجام شده بود. در این تحقیق خصوصیات اخلاقی خاصی با سرطان سینه رابطه داشتند. ۵۶ زن که برای بیوپسی به بیمارستان پذیرش شدند خصوصیات زیر را دارا بودند: سرکوب احساسی، عقلانی سازی، احساسات نوع دوستانه، پرهیز از تنش، خود بنیادی و اتکا بر خود به طور شدید....

در قسمت های قبل از تروما صحبت کردیم. تروما چیست؟ تروما یک زخم درونی است ، یک شکاف یا گسست از خویشتن است که به واسطه یک رویداد سخت یا آزاردهنده برای شما پیش آمده است. تروما دیدگاه شما از جهان اطرافتان و دیگران را تحت تاثیر قرار می دهد و شما را محدود می سازد. تروما شما را از بودن در لحظه حال باز می دارد و شما را در گذشته غرق می کند. خویشتن شما را پاره پاره می سازد. تا وقتی که به تروما رسیدگی نشود مانع رشد و بالندگی شماست. احساس ارزشمند بودن فرد را از او می گیرد، روابطش را مسموم می سازد و قدرت لذت بردن از زندگی را از او می گیرد. در کودکی از رشد مغزی جلوگیری می کند. و در طول زندگی تروما عامل بیماری های مختلف در شما می شود( گبور مته، ۲۰۲۲)....

مجموعه عوامل بیولوژیکی و روانی و اجتماعی در شکل گیری بیماری ها نقش دارند. لازم است یک نگاه کل نگر به بدن و روان انسان و سیستم هورمونی و عصبی و به طور کلی شاکله بیولوژیکی آن داشته باشیم. بیولوژی بدون عوامل روانی و اجتماعی و محیطی بی معناست....

باتوجه به مطالب ذکر شده در رابطه با ارتباطات موثر لازم است فاز جدیدی را برای بهینه سازی تعاملات متقابل تعریف کنیم. برای این منظور سلسله گفتارهایی را به رشته تحریر در خواهم آورد. این نوشتارها حاصل مطالعات اخیر من درباب هوشمندی عاطفی و آموزش بزرگسالان و ارتباطات موثر و عشق و تروما و بهبود از بیماری ها هستند....

یک بازی روانی : مثلث ناجی- قربانی- زجر دهنده دقت کرده اید که گاهی بعضی از افراد نزدیک در خانواده یا گروه دوستان مدام از شما انتظار دارند "به آنها کمک کنید" و شما مدام به آنها پاسخ مثبت می دهید؟ احتمالا با خود می گویید "مگر کمک کردن چه اشکالی دارد؟" یا " خب مسلم است که آدم باید به دیگران کمک کند!"...

در اینجا از کتاب هوشمندی عاطفی آقای استینر استفاده می کنم تا دو اشتباه عاطفی را کمی باز کنم.در این نوشتار اشتباه اول را توضیح خواهم داد. لازم است توضیح دهم که چرا از این منبع استفاده می کنم؟در اغلب نوشته های این مجله از منبع مذکور استفاده شده است. چرا؟......

حال خوب داشتن، مسئله این است یک تنفس! همین حالا بیایید پنجره را باز کنیم و نفسی بگیریم! رفتید لب پنجره؟ بازش کردید؟ هوا چطور است؟ آفتابی و گرم! یا شرجی! یا......شاید چندان فرقی نمی کند که هوا چگونه است، مهم این است که لحظه ای از عادت کردن به هوا و تنفس روزمره ذهن مان را دور کنیم ..........

سوال اینجاست که "چرا نمی توانیم رفتارهای ناسالم خود را تغییر دهیم؟" بسیاری از ما در کلاسهای آموزشی شرکت می کنیم و روشهای بچه داری/ همسرداری را یاد می گیریم یا از طریق تلویزیون و رادیو درباره مسائل روان شناسی مطلب یاد می گیریم، مدام کتابهای روان شناسی می خوانیم، فیلم راز تماشا می کنیم یا کتابهای شل سیلوراستاین یا پائولو کوئیلو می خوانیم. اما چرا با اینکه این همه در معرض دانش روان شناسی یا اصول روابط موثر، اتفاقی در روابطمان رخ نمی دهد؟ چرا بین آموزشهای روانشناسی یا نسخه های مشاوران روانشناس و زندگی ما فاصله هست؟...

با توجه به اینکه در این سلسله نوشتار از رویکرد "روش تحلیل رفتار متقابل" استفاده می کنیم و با پیش فرضهای این شیوه روان شناسی عوام فهم جلو می رویم ، تاکید می کنیم که نقش پیش فرض های ذهنی ، قالبهای عادتی رفتاری و برداشتهای عاطفی ما در شکل گیری بحرانها و مشکلات خانوادگی و ارتباطی بسیار پررنگ است. امروزه به جای محکوم کردن دیگران یا مقصر دانستن شرایط نامناسب زندگی، والدین یا سرنوشت، بر توانایی انسان برای تغییر وضعیت و روابطش تاکید می شود. انسانها می توانند با خلاقیت و توانایی ذهنی و عملی خویش محدودیت ها و چالشها را مدیریت کنند....

گفتیم رابطه های ناسالم معمولا دو طرفه اند، یعنی هر دو طرف در شکل دادن تنشها، نارضایتی و اختلافات نقش دارند. اگر یکی از طرفین با نادیده گرفتن نیازهای دیگری او را در موقعیتهای آزاردهنده "گیر می اندازد"، طرف مقابل احتمالا خود در "گیر افتادن" در مخمصه نقش داشته. چطور؟ با سکوت، ابراز نکردن نیاز هایش و اولویت دادن نیازها و شرایط "دیگری" بر "خود"....

در هشت گفتار از ضرورت توجه به احساسات گفتيم و راهكارهايي را مورد بررسي قرار داديم كه ميتوانند براي مديريت تعارض در خانواده بكارگرفته شوند٠رويكرد "روش تحليل رفتار متقابل" و " هوشمندي عاطفي" شناخت ريشه هاي عاطفي بحران هاي خانوادگي را مورد توجه قرار مي دهند. بعلاوه با تاكيد بر سال هاي اوليه زندگي و نقش كودكي و احساسات درشكل گيري رفتارها و افکارمان يادآوري مي كند كه ناكاميهاي ارتباطي در بزرگسالي مي توانند ريشه هاي عميقي داشته باشند٠ هوشمندي عاطفي يادآوري مي كند كه قدرت عشق و نيروي سازنده آن در تعاملات انساني ميتواند به جاي كنترل و تحكم به كارگرفته شود٠...

در این نوشتار از اهمیت نگاه و دید خود نسبت به خویش، دیگران و دنیا خواهیم گفت. طبق نظر روانشناسان انسانها در سالهای اولیه زندگی، زمانی که هویتشان در حال شکل گیری است، برای خود معنای زندگی را تعریف می کنند؛ این معنای وجود خود را با توجه به پیامهایی که از محیط اطراف، جامعه و خانواده دریافت می کنند، تعیین می سازند. بعضی افراد هستند که تصمیم می گیرند "حالشان خوب است" و زندگی خوبی خواهند داشت. اما بسیاری از مردم هستند که تصمیم می گیرند "حال و روز خوبی نداشته باشند" و به نوعی در زندگی شکست می خورند.  انتظار ما از زندگی که بر پایه تصمیم گیری(اولیه) خود ما شکل گرفته، با "وضعیت وجودی" مرتبط است. ممکن است بگویید مگر ما در کودکی قدرت تشخیص داشتیم؟ در 5 سال اول زندگی کودک قادر است از طریق پیامهای کلامی و غیرکلامی که از محیط می گیرد، نسبت به خود و دیگران شناخت کسب کند. طبق نظر تئوری پردازان تحلیل رفتار ...

قسمت هفتم در شش نوشتار از اهمیت عواطف گفتیم و اینکه ما در روابط روزمره با دیگران "توجه" (نوازش) ردوبدل می کنیم، گاهی این توجه ها مثبت هستند و گاهی منفی. آنچه ما را به زندگی امیدوار می کند و روابط صمیمانه را شکل می دهد توجه (نوازش) مثبت است. تایید و تحسین ویژگیهای اخلاقی ، ظاهر، پوشش، اعمال یا انتخابها و تصمیمات از انواع توجه مثبت هستند. برای اینکه قلب گشوده ای داشته باشیم، بتوانیم عشق بورزیم یا محبت دیگران را دریافت کنیم نیاز به توجه مثبت داریم. دلایل مختلفی وجود دارند که باعث می شوند به جای تایید و تحسین دیگران یا خودمان، به تحقیر، مقایسه یا نادیده گرفتن روی بیاوریم....

در بخش قبل گفتیم که برای تغییر رویه ها و عادتهای رفتاری لازم است که نوع نگاهمان به خود، دیگران و دنیا تغییر کند. با توجه به یافته های روانشناختی، اولین سالهای زندگی، 5 سال اول، در شکل گیری دیدگاه ما نقش کلیدی را دارد. با مثالی چگونگی این فرایند را توضیح می دهم....

فضل الرحمان(1988-1919) یکی از تاثیرگذارترین اصلاح طلبان مسلمان در قرن بیستم بود. او پیش از جدایی پاکستان از هند به دنیا آمد و به وسیله پدرش که اندیشمند اسلامی مشهوری بود علوم اسلامی سنتی را فرا گرفت؛ سپس در دانشگاه پنجاب در لاهور عربی و مطالعات اسلامی را آموخت و در دانشگاه آکسفورد فلسفه اسلامی را. بعد از فارغ التحصیلی در 1958 در دانشگاه های انگلستان و کانادا به تدریس مشغول شد. در 1961 به وسیله ژنرال ایوب خان دعوت شد تا در اصلاحات آموزش مذهبی در پاکستان مشارکت نماید. او مسئول موسسه مطالعات اسلامی شد که اخیرا تاسیس شده بود تا زمینه های فکری لازم را برای پشتیبانی از پروژه مدرنیزاسیون ایوب خان فراهم کند و مسیر اصلاحات را به گونه ای پیش ببرد که سازکار و کارهای مذهبی صدمه نبینند. او با سیاستهای مدرنیزاسیون و اصلاحات در پاکستان درگیر شد و نقطه نظرات اصلاح گرایانه و رویکرد وی به سنت اسلامی از زاو...

در چهار نوشتار قبلی از اهمیت احساسات گفتیم و اینکه برای حل تعارضات خانوادگی لازم است با نزدیکانمان از آنچه در دل داریم حرف بزنیم. با توجه به اینکه هر نوع گفتگویی به حل اختلافات منجر نمی شود، آداب حرف زدن و چگونگی مدیریت آن مسئله قابل توجهی است. شاید به نظر برسد این راه نمی تواند به نزدیک شدن افراد یا رفع اختلافات میان اعضاء خانواده منجر شود. برای توجیه بیشتر این موضع لازم است توضیحاتی را اضافه کنم. در این مرحله ضرورت "شناخت احساسات و گفتگو درباره عواطف" را بازتر می کنم....

در سه نوشتار قبلی به صمیمیت و اهمیت مبادله "توجه مثبت" در خانواده پرداختیم و مراحل اولیه یک گفتگوی سالم را توضیح دادیم. بعلاوه برخی موانع برای ترمیم روابط عاطفی را برشمردیم. پیش از اینکه وارد مراحل پیشرفته تر در حل تعارض شویم ، یادآوری یک نکته ضروری به نظر می رسد. دلیل اینکه نقطه شروع بحث را صمیمیت قرار دادیم، این بود که تحقیقات نشان داده اند پرداختن صرف به مشکلات و بحرانها در خانواده موثر نیست. بعلاوه تاکید یک سویه بر اختلافات می تواند زمینه ساز پاشیده شدن روابط عاطفی و خانوادگی باشد.مهم این است که متوجه باشیم بحث و گفتگو بین اعضاء خانواده به کدام سمت و سو می رود. با زبان تلخ، انتقادی، طلبکارانه و اتهام زدن به دیگری هیچ گفتگویی به جایی نمی رسد. با این همه چنین شروعی برای بحث، مارا از پرداختن به خلاء ها و نقصانهای روابط عاطفی و خانوادگی باز نمی دارد. این روزها بیش از پیش متوجه بحرانهای عا...

در دو نوشتار گذشته به مبحث "توجه مثبت" یا "نوازش" پرداختیم. به عنوان راهکار پیشنهاد کردیم که تغییر عادتهای کلامی یا رفتاری ما لازم به نظر می رسد. ما طبق عادت های فرهنگی و تربیتی یاد گرفته ایم که به دیگران کمتر نشان دهیم "دوستشان داریم". در واقع در طی شبانه روز کمتر از جملاتی استفاده می کنیم که نشانه علاقه ما به همدیگر باشند. چندبار در روز به همسر یا فرزندمان می گوییم "دوستت دارم"؟ امروز بشمارید و ببینید جملات این چنینی در خانه شما چند بار شنیده می شود. دقت کنید و ببینید چند بار همسر و فرزندانتان را می بوسید یا درآغوش می گیرید؟ مادر در خانواده نقش بیشتری در نشان دادن توجه به همسر و فرزندان ایفا می کند. اما "نوازش دادن به دیگران" یکی از راههای تقویت ارتباط عاطفی در خانواده است. گفتیم که لازم است همه اعضاء خانواده تمرین کنند تا بتوانند مهارتهای عاطفی خود را بالا ببرند. همانطور که اشاره شد ، 5...

در نوشتار قبل به یکی از کلیدهای حل بحران در اختلافات خانوادگی اشاره کردیم. گفتیم مشکلات خانوادگی می توانند به واسطه توجه منفی طرفین به یکدیگر تشدید شوند. یکی از اشکال توجه منفی آن نوع جملات معترضه ای است که بکار می بریم و در آنها مخاطب خود را تحقیر می کنیم یا او را با دیگران مقایسه می نماییم. در واقع گاهی رفتارها یا کلام ما دربردارنده پیام هایی هستند که به نوعی آشکار یا پنهان طرف مقابل را زیردست فرض می کنند. مثلا وقتی ناهید به پسر سه ساله اش می گوید "تو نمیخواد آب توی لیوان بریزی، نمیتونی...میریزیش زمین" ناهید پسرک را ناتوان فرض کرده و به او اجازه آزمون و خطا و تجربه نداده. ناهید متوجه پسر خود بوده اما به شکلی منفی و نه مثبت. شکل مثبت این توجه، زمانیست که ناهید به پسر می گوید "بیا بریم توی ظرف شویی امتحان کن و ببین آب رو چطوری توی لیوان بریزی"....

این روزها راه حلهای بسیار زیادی از سوی متخصصین روانشناسی ارائه می شوند تا ما را به سوی شادی و روابط عاطفی سالم رهنمون کنند. اما گاهی سردرگمیهای ناشی از اطلاعات متناقض ما را آشفته و کلافه تر می سازد. البته گاهی نمیدانیم از کجا و چگونه باید برای حل اختلافات آغاز کنیم. اگر خداوند توفیق بدهد در چند نوشتار کلیدهای اصلی حل تعارض در خانواده و ترمیم روابط عاطفی را یادآور خواهم شد. در روزگاری که خرده فرهنگهای نامناسب ، مشکلات و بحرانهای زندگی روزمره، اعضاء خانواده را از یکدیگر دور می کنند، نیازمند احیاء صمیمیت هستیم. درصورتیکه فاصله های اعضاء خانواده چنان عمیق گردند که سوء تفاهم و اختلافات بر روابط حاکم شوند، جبران مافات بسیار دشوار خواهد بود. ما نیازمند مهارتهای ارتباطی ، خودشناسی و تنظیم روابط خود با همسرمان هستیم. با این حال توجه داشته باشیم که براساس نظر برخی روانشناسان 70  درصد اختلافات زناشوئ...

به نقل از استاد ملکیان مطلبی در اینترنت آورده شده بود با عنوان "ازدواج و فرزندآوری در ترازوی اخلاق" که البته با توضیحات بعدی در فضای مجازی متوجه شدم که این نوشته از متن اصلی گفتگو استخراج شده و نیازمند رجوع به بستر اصلی وجود دارد. با این همه نکات قابل تاملی در این بحث وجود داشتند که بازاندیشی نسبت به رابطه" خانواده و اخلاق " را برمی انگیزاند. به این بهانه  با توجه به مطالعات اندک و تجارب کاری - تحقیقاتی محدود این سالها از موضعی شخصی- حرفه ای سوالاتی را مطرح می کنم. امیدوارم بازخوردها و انتقادات شما دوستان به روشن شدن ابعاد موضوع کمک کند. در این نوشتار به برخی عناصر که در شکل بندی روابط خانوادگی نقش دارند  اشاره می کنم و بستر فرهنگی - اجتماعی و در حال تغییر خانواده را از نگاهی کوتاه می گذرانم. نهایتا نسبت برخی از آن عناصر را با اخلاق مورد سوال قرار می دهم....